Hentbolcuların Dünyası Zeynur Pehlivan-Zeki Pehlivan-Doruk Pehlivan

İnsanların birbirleri ile olan ilişkilerinin temel belirleyicisi aralarındaki iletişimdir. İletişim, “anlamlı bilgilerin karşılıklı olarak diğer insanlarla başarılı bir şekilde paylaşılması sanatı” ya da “iki kişinin duygu, düşünce ve bilgilerini paylaşarak birbirini anlaması ile ilgili bir süreç” olarak tanımlanabilir.

Spor ortamında, sporcu ve antrenör arasındaki ilişki sporcuların gerek psikososyal gerekse fiziksel gelişimleri açısından önemlidir. Olumlu iletişim süreçlerinin geçtiği, olumlu ilişkilerin kurulduğu ortamda oluşan bir antrenör-sporcu ilişkisi, sporcu motivasyonunu, sporcu doyumunu artırmakla birlikte sporculara becerilerini geliştirmek için de uygun ortam sağlamaktadır.

Sporcunun yoğun antrenman programlarına katılması, antrenörün isteklerini yapması ve tüm müsabaka boyunca arkadaşları ile uyumlu bir şekilde müsabakayı belirli bir performans seviyesinde tamamlayabilmesi gerek antrenör gerekse de sporcu arasındaki farklı bir özelliğin olması gerçeğini ortaya çıkarmıştır. Bu özellik hem sporcu açısından hem de antrenör açısından “iletişim becerisi” olarak belirlenmiştir. Çünkü sporcu ne kadar üst düzeyde sporcu olursa olsun veya antrenör ne kadar iyi teknik ve taktik açısından bilgi donanımına sahip olursa olsun, karşılıklı olarak verimli bir iletişim bağı kurulmadığında sporcu istenileni yapamayacak, antrenör ise bilgilerini ve deneyimlerini sporcuya aktaramayacaktır. Böylece hem sporcu hem de antrenör başarısız olmaktan kendilerini koruyamayacaklardır.

Antrenörler, sporcularının performanslarını arttırmak ve daha verimli antrenmanlar yapmalarını sağlamak için daha etkili geribildirimlerde bulunmak isterler. Antrenörden sporcuya yönelik iletişim eylemi bunun için uygun ortamı sağlayacak ve başlatacaktır. Bununla birlikte, iletişim sürecinde sporcunun antrenör tarafından verilen bu bilgileri sadece antrenörden alması değil aynı zamanda anlaması  ve kabul etmesi de gerekir. Bunun sağlanabilmesi için antrenörlerin şu soruları kendilerine sormaları gerekir. İletişim sırasında;

• Ben, sporcunun yeteri kadar dikkatini çekebildim mi?
• Ben, sporcuya kendimi kolay anlaşılabilecek bir şekilde ifade edebiliyor muyum?
• Sporcum beni anladı mı?
• Sporcum ona söylediklerime inanıyor mu?
• Sporcum benim söylediklerimi kabul ediyor mu?

Sözsüz mesajlar:

İlk başta, iletişim için sırayla konuşma kültürü oluşturulabilir. Antrenör konuşurken, sporcunun sabırla antrenörün konuşmasını bitirmesini beklemesi gerekir. İnsanların daha düzgün bir iletişim akışı sağlamak için sözlü ya da sözsüz hareket biçimlerine baş vurduğu da yakından gözlemlenmektedir. Bu tür davranışlar baş sallama, gülümseme, bedensel temas, göz hareketleri, vücut duruşu vb. şekillerde ortaya çıkmaktadır. Sporcuların yüz ifadeleri de antrenörlere iletişim için geri bildirim sağlamaktadır. Gözleri çevirmek, başka yerlere dalmak, yerinde duramamak oyuncuların sıkıldığının göstergeleridir. Kaşların tam kaldırılması inanmamanın ya da şaşkınlığın ifadesidir. Sporcuların duruşu ve ruh halleri de antrenöre ip uçları verecektir. Konuşma sırasında, sporculardan bir grup tarafından antrenöre verilen sinyallere dikkat edilmesi gerekir.  Genellikle onların yüz ifadeleri sporcuların nasıl hissettikleriyle ilgili mesajlar verecektir.

İletişim Engelleri:

Spor sosyal bir ortamdır. İletişim, sözlü veya sözsüz olarak gerçekleşebilen ve insanların birbirini anlamasına ve ortak davranışlar sergilemesine olanak sağlayan bir araçtır. Ancak bu noktada antrenörlerin sadece anlaşılma konusunda değil, anlama konusunda da gayret göstermeleri gerektiği unutulmamalıdır. Sporcularla iletişimde yaşanan engeller aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir;

İletişim engelleri iki yönlü çalışır, bu nedenle antrenörler iletişim sürecinde bunu dikkate almak durumundadırlar.

Etkili İletişim:

Elit sporcularda antrenör-oyuncu iletişiminin sonuç ve performans için belirleyici olduğu bilinmektedir. Rejeski (1979)’ye göre bu durum “yüklemleme uyuşmazlığı” adı verilen bir duruma da yol açabilmektedir. Sporcular yüklemlemeleri yaşadıkları durumla ilgili faktörlere, antrenörler ise daha çok iç faktörlere bağlama eğiliminde olmaktadır. Bu durumun sebeplerinden birisi “izleyen-yaşayan” farkı olarak açıklanmaktadır. İkinci sebep ise, “kişi-yabancı” farkıdır. Sporcu, müsabaka sırasında kendi geçmiş yaşantıları ile de birleşmektedir. Böylece aralarında durumu değerlendirme açısından bazı farklılıklar doğabilmektedir. Bir sporcu ile iletişim kurmadan önce antrenör şunları göz önüne almak durumundadır;

Etkili iletişim 6 unsur içerir;

Açık olun: Bilgilerin açık olarak sunulduğundan emin olun

Az ve öz bilgi verin: Çok uzun konuşmalarla mesajın özünü kaçırmayın

Doğru bilgi verin: Güvenilir olun, yanlış bilgiler vermekten kaçının

Tam bilgi verin: Gerekli tüm bilgileri verin, sadece bir bölümünü değil

Nazik olun: Çatışmadan kaçının, kibar olun ve tehditkar olmayın

Yapıcı olun: Pozitif olun, eleştirel ve negatif yaklaşımlardan kaçının

Pozitif olun:

Antrenörün, sporculara vereceği bilgilerin onlarda değişim yaratacak etkiyi sağlaması için pozitif yönde yaklaşması gerektiğinin önemini bilmesi gereklidir. Davranış değişikliği sağlamak için öncelikle sporcuya söyleyecek olumlu bir yön bulunmalıdır. Pozitif yaklaşım, arzu edilir davranışları güçlendirmek-pekiştirmek için, övgü ve ödüllerin vurgulanmasını gerektirir. Pozitif yaklaşım, sporcuların bireyler olarak kendilerine değer vermelerine yardımcı olur ve buna karşılık antrenöre saygı, değer, saygınlık ve güven kazandırır. Pozitif yaklaşım kullanma, gönderilen her mesajın aşırı iltifatlı ve övgülerle dolu olması anlamına gelmez. Aşırı övgü sporcuların gönderilen mesajların içtenliğinden şüphe duymalarına neden olur ve ödüllerin değerini düşürür.

Sonuç

Sonuç olarak, etkili iletişim için antrenörlerin genel olarak şunları yapmaları gerekir;

Geliştirilmiş iletişim becerileri, antrenör ve sporcular için sadece bir koçluk ilişkisinden daha ileri bir durumu kapsamaktadır. Özellikle takım sporlarında her bir branşda yer alan sporcu sayısının birbirinden farklı olması, sporcuların yapısal özelliklerindeki farklılıklar ve antrenörlerin farklı liderlik modellerini benimsemeleri nedeniyle iletişim modelleri birbirine benzemeyebilir. Bu nedenle her antrenör kendi kişilik özellikleri ile takımdaki oyuncu özelliklerine göre bir iletişim modeli oluşturmalıdır. Bu modelin pozitif, sporcuları kendini geliştirici yönde olması bu anlamda önemlidir.

NE ANLATIRSANIZ ANLATIN, ANLATTIKLARINIZ KARŞINIZDAKİNİN ANLADIĞI KADARDIR

“En uzak mesafe ne Afrika’dır,

Ne Çin, Ne Hindistan,

Ne seyyareler

Ne de yıldızlar geceleri ışıldayan…

En uzak mesafe iki kafa arasındaki mesafedir..

Birbirini anlamayan…”

                                               Can Yücel

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

Communication Skills http://www.brianmac.co.uk/commun.htm

Hasan Ulukan, 2012, İletişim Becerilerinin Takım ve Bireysel Sporculara Olan Etkisi, Yüksek Lisans Tezi (sbe.kmu.edu.tr/userfiles/file/tezler/besyo/hasanulukan.pdf)

Atahan Altıntaş, Zişan Kazak Çetinkalp, F. Hülya Aşçı, Antrenör-Sporcu İlişkisinin Değerlendirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Spor Bilimleri Dergisi (Hacettepe J. of Sport Sciences) 2012, 23 (3), 119–128, (dergipark.ulakbim.gov.tr/sbd/article/download/.../5000085754)

                                                                                                             Zeki PEHLİVAN