1.
Takımdaki Psikolojik Unsurlar ve Oyuncuların Hazırlanması
E. Hahn, bir maça hazırlanırken genç
oyuncuların davranışlarının değiştirilebilmesine yönelik 3 farklı yöntemden bahsetmektedir:
Rehberlik/yol gösterme, danışmanlık ve antrenörlük
Rehberlik/yol
gösterme;
yarışma ve antrenman için yeterli zihinsel davranışların geliştirilmesidir. Danışmanlık; bir oyuncuya verilen sporla
ilgili ya da sporla ilgili olmayan tüm önleyici tavsiyelerdir. Antrenörlük; Hahn’a göre, oyuncunun
müsabaka sırasındaki başarısını en üst seviyeye çıkarmak için davranışlarına
yapılan etkilerdir.
Aşağıda yapılan analizler özellikle genç
oyuncuların antrenörlerine yöneliktir.
2.
Antrenörlük Teriminin Kökeni
İddialara göre; bir posta arabasına bağlanan
atların, bir yerden bir yere götürülürken idare edilmesi sırasında sürücüsünün
sahip olmasını gerektiren becerilerin, antrenörlük yapmak olarak
değerlendirilmesine dayanmaktadır. Bu nedenle “antrenör” terimi, birilerini bir
yerden bir yere getirmeyi ifade eden bir araç olarak kullanılmıştır. Bu geçmiş kökene
karşın antrenör, yüksek düzeyde teknik ve taktik yeterlikler kazandırmak için
oyuncuların anlama kapasitelerini yükseltmek olarak ifade edilebilir.
Antrenörlüğün amacı, yalnızca oyuncuların
hentboldeki teknik ve taktik yeteneklerini geliştirerek tarafsız bir refakatçi
ya da yönlendirici olmak değil, aynı zamanda oyuncularının zihni yeteneklerini
geliştirici, motive edici tavsiyeler de vermektir.
Bu nedenle antrenörlük yapılırken,
problemler, çatışmalar ya da teknik-taktikle ilgili zor durumlarla karşılaştığında
oyunculara hazır çözümler sunulmamalıdır. Fakat, bir oyuncunun, hentbol
oyununun bütünüyle ilgili konularda, onun oyuna dönük yeterliklerinin geliştirilebilmesinde
yardımcı olunmalıdır. Genç oyuncular, bazen oyunu kaybetmek anlamına gelsede, düşünmeye,
karar vermeye ve buna göre hareket etmeye cesaretlendirilmelidir.
3. Antrenör
Teriminin Tanımlanması
Antrenörlük, belirli yeteneklerin geliştirilmesi
ya da bazı amaçlara ulaşmak için bir kişi ya da grubun eğitilmesi, idare
edilmesi ve talimatlar verilmesidir. Hentbolde antrenörlük, antrenör ve takımı
arasında yürütülen ilişkilerle, oyuncuların performanslarını en üst düzeye
getirmek ve arttırmak amacıyla yürütülen etkinliklerin toplamıdır. Antrenörlük,
sürekli bir sosyal ve zihinsel öğrenme süreci oluşturulmasıdır.
4.
Yarışmacı Antrenörlük
Yarışma antrenörlüğü, bir müsabaka öncesinde,
müsabaka sırasında ve müsabaka sonrasında eğitimsel ve psikolojik olarak
oyuncularla ilgilenme, yol gösterme ve tavsiyelerde bulunma sürecidir. Bu süreç
içinde oyuncu en üst seviyede verimlilik gösterebilecektir. Bu amacı
gerçekleştirmek için aşağıdaki unsurların en üst seviyede gerçekleştirilmesi
gereklidir:
·
Bilgi
akışı sağlama
·
Stresli
durumlarda oyuncuların bireysel davranışları ve psikolojik tepkileri hakkında
bilgi sahibi olma (belirtiler, bunlara müdahale yolları)
·
Sporcuları
en yüksek kapasiteye yönlendirebilme yollarını bilme (motivasyon)
·
Antrenörün/koçun
kendi performansını bilmesi
Bu nedenle, başarılı bir antrenör şu
özelliklere sahip olmadır:
·
Duyarlılık/hassasiyet
·
Teorik
ve pratik yeterlilik
·
Müsabakanın
herhangi bir anında neler olduğu ile ilgili net bir fikir
·
Stresle
başa çıkabilme ile ilgili önemli yolları bilme (gerçekleştirme, müdahale)
·
Motivasyon
tekniklerini bilme
·
Kendi
performansını kontrol edebilme
5. Bir
Müsabakadan Önce Heyecanı Kontrol Altına Alma
Her oyuncu, özellikle genç ve deneyimsiz
oyuncular salona geldiklerinde, vücudun gerginlikten dolayı verdiği tepki ve
çeşitli karmaşık duygusal çatışmalarla karşılaşırlar. Oyuncular, deneyim
durumlarına göre müsabakanın başlangıcına kadar bu durumu alışkanlıkları
doğrultusunda idare ederler.
Oyuncuların
korku ve kaygılarını yenebilmek için alınacak önlemler şunlardır:
·
Oyuncuyu
şöyle bir yöntemi kullanmak için eğitin; müsabakaya gelmeden önce teknik,
taktik, zihinsel ve fiziksel olarak çok iyi hazırlandığınız konusunda kendini
ikna etmek. Böylece kaygı ya da korkunun yerini yavaş yavaş artan derecede bir
özgüven alacaktır.
·
Oyuncunun
yaklaşan müsabakayı zihninde oynamasını (seyirciler, spor salonu, rakipler,
savunma ve hücumda kendi hareketleri, taktiksel görevleri vb. düşünmesi) ve bu
yöntemi uygulayarak kasların ve zihninin rahatlamasını, aşamalı olarak zihinsel
öğrenim teknikleriyle bu süreçte bağlantı kurmasını sağlayın. Böylece oyuncu
zihinsel olarak kaygılarını ve korkularını yenmeyi öğrenecektir.
6. Maç
Öncesi Önlemler
·
Oyuncular
salona geldikleri zaman müsabaka hazırlıkları törensel (ritüel) bir hal alır.
Ritüeller takım için iyidir çünkü ritüelin anlamı istikrar ve emniyettir.
Oyuncular soyunma odasına geldiklerinde spor çantalarını herzamanki yerine
koyarlar (eğer kendi salonlarında oynuyorlarsa), küçük özel işlerini
hallederler, bandaj-sargı gibi gerekli sağlıkla ilgili hazırlıklarını
tamamlarlar. Bunlar görünüşte anlamsız işler gibi görülebilir, ancak oyuncular
için bunlar önemlidir. Bunlar sporcunun, müsabakaya hazırlanabilmesi için vücut
sisteminin hazırlanması ve zihinsel olarak konsantre olabilmesini sağlayacak
ortamı yaratır. Bir antrenörün müsabaka başlamadan önce oyuncularının bu tür
etkinliklerine hogörüyle yaklaşması gereklidir.
·
Soyunma
odasında yalnız antrenör ve oyuncular bulunmalıdır. Yöneticilerin, oyuncuların
arkadaşları veya ailesinden birilerinin odada bulunmasına izin verilmemelidir.
·
Antrenör,
takıma yönelik olarak yapılacak taktik konuşmalar için oyuncularından herkesin
kendisini görebileceği şekilde oturmalarını sağlamalı, buna karşılık tüm oyuncuların
kendisinini görebileceği ve duyabileceği bir pozisyonda durmalıdır.
·
Antrenör,
sahaya çıkacak ilk yediyi belirlemeli, oyuncuların hücum ve savunmadaki
görevlerini ortaya koymalı, oyun içerisinde gerçekleştirilebilecek
değişiklikleri anlatmalı, böylece maça yönelik stratejilerini belirtmelidir.
Bunun yanında, müsabaka hakemleri ile ilgili gerekli hakemlik uygulamalarını
oyuncularına aktarmalıdır.
·
Antrenörün,
rakip takımla ilgili belirlemeler yaparken uygun ifadeler kullanması çok
önemlidir. “Onlar inanılmaz güçlüler.”, “Onlar nezaman isterlerse sayı yapabilirler
çünkü atışları olağanüstü güçlü ve kusursuz.” ve “ Onların savunmasını
geçemezsiniz, çünkü...” gibi ifadeler kesinlikle takıma zarar vericidir. Çünkü,
bu tür ifadeler oyuncuların kaygıya ve korkuya kapılmasına bu nedenle maçı
bırakmalarına neden olabilir.
·
Deneyimli
antrenörler rakiplerinin güçlü ve zayıf yönlerini anlatırken daha tarafsız
davranırlar. Rakip oyuncuların yenilebileceğini belirterek kendi güçlü
yönlerine konsantre olmalarını sağlarlar. Onlar, grup dinamiğini sağlayacak
çeşitli oyunlarla başarılı bir performan gösterebilmeleri için oyuncularının
özgüvenlerini kazanmalarına çalışırlar.
·
Bireysel
olarak oyuncuları ile görüşürler.
·
Oyuncuları
motive edici bir takım sloganı bulunması da yardımcı olabilir.
·
Aşağıda
verilen piramit yapı adım adım müsabakaya konsantre olunmasını sağlayacaktır.
7. Devre Arasında
Alınacak Önlemler
·
Eğer
soyunma odası müsabaka alanına çok uzaksa, oraya gitmek için boşa harcayacak
zaman yoktur. İkinci yarı için yapılacak taktik konuşmaları saha içerisinde
sessiz bir köşede yapabilirsiniz.
·
Ara
ifadesi, ikinci yarı için dinlenme ve gücünü yeniden toparlama imkanı demektir.
Bu nedenle 10 dakikalık bir aranın 2-3 dakikasını oyuncularınızın rahatlayıp
sakinleşmesi için kullanın. Mola sırasında, oyuncularınız arasında herhangi bir
kavgaya ya da taktiksel tartışmaya izin vermeyin.
·
Oyuncularınızın
enerjilerini yeniden toplamalarından sonra, ikinci yarı için alınacak
önlemlerle ilgili taktik konuşmalarınızı özetleyin. İlk yarıda yapılan hatalar
üzerinde çok fazla durulması, ikinci yarı öncesinde oyuncularınızın
konsantrasyonlarını olumsuz etkileyecektir.
·
Antrenörler
ikinci yarı için modelde yer alan şu üç önemli adımı uygulamalıdırlar.
·
Taktik
olarak neler yapılması gerekiyorsa kısa ve net talimatlarla açıklayın ve ikinci
yarıya takımı hazırlamak için fazladan takımı motive edici ifadeler kullanın.
8. Müsabaka Sonrası
Önlemler
·
Takımınız
maçı kazanmışsa, oyuncularınızı övecek uygun ifadeler kullanın.
·
Eğer
takımınız yenilmişse, oyuncularınızı sakinleştirin ve yaşadıkları hayal
kırıklığı nedeniyle oyuncularınızın bölünmesine ve birbirlerini suçlayıcı
davranışlarda bulunmalarına izin vermeyin. Ayrıca, oyuncularınızın öfkelerini
soyunma odası dışına taşımalarına müsade etmeyin.
·
Unutulmaması
gereken önemli bir konuda, oyuncularınızın spor salonundan ayrılmadan önceki
ruh halleridir, bu durum haftanın yapılacak ilk antrenmanına da yansıyacaktır.
·
Maçtan
sonraki ilk antrenmanda, yardımcı antrenör tarafından tutulan ya da videodan
elde edilen istatistikler, maçın teknik-taktik analizi için antrenör tarafından
oyuncularla paylaşılmalıdır.
9.
Kendi Evinde (Sahanda), Saat 18.00’da Başlayacak Bir Müsabaka İçin Örnek
Program
16.30 Takımın salona gelişi
17.00 Oyuncuların soyunma odasına gitmesi, maç
malzemelerini giymeleri, gerekli
hazırlıkları
yaparak antrenörü dinlemek için hazır olmaları
Antrenörün açıklamaları: - Kendi güçlü yönleri
-
Rakibin zayıf yönleri
-
Oyuncularla bire bir görüşme
-
Birbirine yakın pozisyonlardaki oyuncularla
konuşma vb.
17.15
Antrenör
5 önemli şey söyler (A,B,C,D,E)
Bireysel olarak
topsuz ısınma
17.25
Takım
olarak ısınma ve kaleci ısınması
17.45
Oyuncular
toplanır ve antrenör 3 önemli şey söyler (A,B,C)
17.50
Vücut
teması ile birebir oyunlarla, özel pozisyon atışlarıyla, savunma-hücum
çalışmalarıyla
ısınma devam eder
17.55
Oyuncular
eşofmanlarını çıkartırlar ve antrenör 2 önemli şey söyler (A,B)
18.00 Müsabaka başlar
10. Antrenörler
İçin 10 Altın Kural
·
Oyuncularınızın
konsantrasyonunun sağlanmasını garanti altına alabilmek için stresi azaltın
·
Mümkün
olduğunca anlamlı/hassas konuşun
·
Antrenör
olarak heyecanlı ve mantıklı olun
·
Vereceğiniz
bilgi miktarını sınırlandırın
·
En
önemli bilgilere ve onları tekrarlamaya odaklanın
·
Açık
ve basit bir dil kullanın
·
Oyuncularınızla
göz teması kurun ve onlara isimleri ile hitap edin
·
Olumlu
ifadeler kullanın
·
Yapacakları
hareketler için basit ve somut talimatlar verin
·
Oyuncularınızı
çok fazla konuşarak sıkmaktan kaçının
KAYNAK:
König
Helmut 2010
Çeviriyi
Yapan: Dr. Zeki Pehlivan
0 yorum:
Yorum Gönder